Dr Marta Hryniewicka oraz dr Aneta Maria Tomkiel z Wydziału Chemii Uniwersytetu w Białymstoku znalazły się na listach rankingowych konkursu MINIATURA 7 Narodowego Centrum Nauki. 

Dr Marta Hryniewicka (Katedra Chemii Analitycznej i Nieorganicznej - Zakład Analiz Farmaceutycznych i Żywności) otrzyma 49 995 zł na badania wstępne/pilotażowe w projekcie „Wykorzystanie biosurfaktantów glikolipidowych i lipopeptydowych do mikroekstrakcji metabolitów kwasów fenolowych z roślin leczniczych” (lista rankingowa nr 6).

Jak wyjaśnia badaczka, zainteresowanie kwasami fenolowymi i ich pochodnymi wynika z faktu, że związki te pozytywnie wpływają na procesy zachodzące w organizmie człowieka, np.: ochronę komórek przed uszkodzeniem oksydacyjnym. Bogatym źródłem związków fenolowych są rośliny lecznicze, które są stosowane w terapii różnych dolegliwości związanych z nieprawidłowym funkcjonowaniem m.in. układu moczowego, nerwowego czy pokarmowego. Ponadto, rośliny mogą być stosowane w profilaktyce chorób cywilizacyjnych jako żywność funkcjonalna, a także w branży farmaceutycznej.

Celem planowanego działania naukowego jest przeprowadzenie badań wstępnych dotyczących możliwości wykorzystania biosurfaktantów jako proekologicznych ekstrahentów do wydzielania naturalnie występujących metabolitów kwasów fenolowych z roślin leczniczych.

Biosurfaktanty to związki wytwarzane w procesach biosyntezy mikrobiologicznej przez organizmy żywe, np. grzyby, bakterie czy glony. Charakteryzują się niską toksycznością, efektywną biodegradowalnością, termostabilnością oraz bardzo dobrymi właściwościami emulgującymi. Opracowywanie nowych, wydajnych i ekologicznych metod, opartych na wprowadzaniu mediów ekstrakcyjnych charakteryzujących się lepszymi właściwościami w porównaniu do syntetycznych odpowiedników, jest istotne z uwagi na konieczność ochrony środowiska naturalnego.

Z kolei dr Aneta Maria Tomkiel (Katedra Chemii Organicznej - Zakład Chemii Produktów Naturalnych) zrealizuje badania wstępne/pilotażowe w projekcie „Synteza celowanej w komórki nowotworowe hybrydy kwasu 7,12-dihydroksy-3-sulfanylocholanowego i 2-deoksy-D-glukozy”. Otrzyma na ten cel 49 500 zł (lista rankingowa nr 5).

Celem projektu jest otrzymanie potencjalnego leku przeciwnowotworowego. Sulfanylopochodne kwasu cholowego wykazują działanie cytotoksyczne na komórki raka szyjki macicy HeLa, jednak ich słaba rozpuszczalność w wodzie ogranicza możliwości praktycznego zastosowania. Dołączenie do cząsteczki sulfanylosteroidu fragmentu cukrowego ma za zadanie poprawić tę właściwość, a także działać jako czynnik naprowadzający na komórki nowotworowe. W tym celu wykorzystane zostanie powinowactwo 2-deoksy-D-glukozy do białek transportujących glukozę, głównie GluT-1, którego nadekspresję obserwuje się w przypadku prawie wszystkich nowotworów złośliwych.

Jak mówi chemiczka, można oczekiwać, że zaprojektowana hybryda zachowa właściwości cytotoksyczne części steroidowej, a obecność fragmentu cukrowego przyczyni się do poprawy rozpuszczalności w wodzie, umożliwi selektywne działanie na komórki nowotworowo zmienione oraz spowoduje zwiększenie aktywności przeciwnowotworowej tego związku w porównaniu do właściwości substratów, z których został otrzymany.

Jak można przeczytać na stronie Narodowego Centrum Nauki, w konkursie MINIATURA 7 na działania naukowe mogli brać udział badaczki i badacze zatrudnieni w polskich jednostkach, którzy mają stopień doktora, uzyskany nie wcześniej niż 1 stycznia 2011 r. Dzięki finansowaniu z NCN naukowcy zdobędą pierwsze doświadczenia w realizacji grantu oraz przygotują założenia projektu badawczego, który zostanie złożony w przyszłości w konkursach NCN lub innych konkursach ogólnokrajowych lub międzynarodowych.

Listy rankingowe konkursu MINIATURA 7