We wtorek, 28 września 2021 r. w siedzibie Państwowego Archiwum w Białymstoku został podpisany list intencyjny ws. współpracy przy organizacji 21. Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich, jaki odbędzie się na Uniwersytecie w Białymstoku we wrześniu 2024 r. Dokument podpisali prof. Krzysztof Mikulski - prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego oraz dr Paweł Pietrzyk - naczelny dyrektor Archiwów Państwowych. Odbyło się uroczyste przekazanie ponad pół miliona archiwaliów – poloników pozyskanych przez historyków związanych z Uniwersytetem w Białymstoku w archiwach w Mińsku i we Lwowie.

Przekazane materiały obejmują:
- ponad 435 tys. skanów pozyskanych archiwaliów – poloników z Państwowego Archiwum we Lwowie z zespołu księgi miejskie przemyskie; dokumenty trafią do Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie
- ponad 77 tys. stron ksiąg ziemskich podlaskich z Archiwum Państwowego w Mińsku; część z nich pozostanie w pracowni naukowej Archiwum Państwowego w Białymstoku.

Historycy badają i opracowują cyfrowo cenne dla historii Rzeczypospolitej dokumenty w ramach wieloletniego projektu, realizowanego dzięki dofinansowaniu Ministra Edukacji i Nauki. Prace prowadzone są w ramach powołanego 15 lat temu stowarzyszenia Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy.

Jak mówią jego członkowie, historycy związani z UwB, w wyniku II wojny światowej zniszczonych zostało ok. 60-70 % archiwaliów znajdujących na terenie Warszawy. Tym ważniejsza jest możliwość odczytywania i analizowania historii Rzeczypospolitej w oparciu o ocalałe dokumenty, które znalazły się poza granicami kraju (m.in. Białoruś, Ukraina, Litwa, Szwecja, Łotwa). W wielu krajach przechowywane są polskie dokumenty i należy przeprowadzić intensywne działania by je digitalizować i udostępniać. A takich działań w Polsce podejmowanych przez instytucje niezależne jest bardzo mało. Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy prowadzi od grudnia 2010 r. największe w Polsce repozytorium cyfrowe poloników, w którym znajduje się baza udostępnianych sukcesywnie, za pozwoleniem archiwów zagranicznych, kopii polskich dokumentów.

W uroczystym przekazaniu archiwaliów udział wzięli: dr Paweł Pietrzyk, naczelny dyrektor Archiwów Państwowych, dr Wojciech Walczak – prezes Instytutu Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, prodziekan Wydziału Historii i Stosunków Międzynarodowych UwB, dr Marek Kietliński – dyrektor Państwowego Archiwum w Białymstoku oraz dr Karol Łopatecki (WHiSM UwB).

Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych włączy się też w organizację 21. Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich, jaki odbędzie się na Uniwersytecie w Białymstoku we wrześniu 2024. Będzie odpowiedzialna merytorycznie za zorganizowanie panelu dotyczącego archiwistyki i wyzwań stojących przed archiwami w Polsce, w tym tych dotyczących poszerzenia współpracy międzynarodowej z archiwami, które mają w swoich zbiorach archiwalia – polonika.

Natomiast w środę, 29 września 2021 r., o godz. 10 w Aula Magna Pałacu Branickich rozpocznie się V Międzynarodowy Kongres Naukowy pt. „Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej". Zarówno prof. Mikulski jak i dr Pietrzyk wezmą udział w tym wydarzeniu. Uczestnicy Kongresu w swoich wystąpieniach i dyskusjach skoncentrują się na zabytkach kultury materialnej poza współczesnymi granicami Polski i zagadnieniach dotyczących m.in. ich historii, inwentaryzacji, konserwacji i restauracji. Będą też mówić o archiwaliach i bibliotekach na terenie dawnej Rzeczypospolitej. Kongres organizują Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy oraz Polskie Towarzystwo Historyczne (PTH). Współorganizatorzy to Wydział Historii i Stosunków Międzynarodowych UwB oraz Muzeum Historii Medycyny i Farmacji UMB.

Program Kongresu