Porosty - dwa w jednym

Uniwersyteckie Centrum Przyrodnicze im. Profesora Andrzeja Myrchy zaprasza do obejrzenia wystawy fotograficznej dr. Janusza Kupryjanowicza „Porosty dwa w jednym”. Wystawa prezentowana jest w holu Wydziału Biologii (na parterze). Można ją będzie oglądać od 3 października 2023 roku do 30 marca 2024 roku.

Mało znane i rozpoznawane, ale bardzo interesujące, wyglądające jak organizmy nie z tej Ziemi – takie są porosty. Jeszcze w latach 80-tych XX wieku porosty zaliczane były do roślin zarodnikowych, często utożsamiano je z mszakami. Obecnie klasyfikowane są do Królestwa Grzybów. Porosty to grzyby zlichenizowane, ich ciało to plecha, zbudowana ze strzępek grzyba i komórek glonów.

Porosty to wdzięczy obiekt fotograficzny. Tak jak większość  grzybów są łatwe do fotografowania.  Ciało porostów na pozór wydaje się dość monotonne, dopiero przy dużym (2-5 krotnym) powiększeniu widoczne są przeróżne barwy i kształty ich plechy. Najbardziej mnie zauroczył obrost gwiazdkowaty (Physcia stellaris) o pistacjowej plesze i szaroniebieskich wnętrzach miseczkowatych owocników (apotecji) – opowiada dr Janusz Kupryjanowicz, autor zdjęć i pracownik Uniwersyteckiego  Centrum Przyrodniczego.

Porosty przez stulecia towarzyszyły człowiekowi: były pokarmem, lekarstwem, źródłem barwników służących do barwienia tkanin, utrwalaczem perfum, surowcem do produkcji alkoholu i nalewek. To m.in. wyjątkowy skład chemiczny plech porostów, obecne w nich wtórne metabolity porostowe, zwane kwasami porostowymi sprawiają, że te organizmy niewielkich rozmiarów miały, ale jednocześnie mają duży wpływ na życie człowieka, jak i zwierząt.

Porosty są w stanie przetrwać niekorzystne warunki środowiskowe, w tym brak wody, niskie i wysokie temperatury. Nie radzą sobie jednak ze zmianami wywoływanymi przez ludzi, m.in. z antropogenicznymi zanieczyszczeniami powietrza atmosferycznego. Dlatego też wykorzystywane są jako biowskaźniki do oceny zanieczyszczenia, ale również do wyznaczania stref niebezpiecznych dla zdrowia człowieka. Prowadzone badania we Włoszech wykazały korelację między stężeniem toksykantów w plechach porostów a zachorowalnością na raka płuc.

Porosty są organizmami długowiecznymi, niektóre dożyją matuzalemowego wieku, kilka tysięcy lat.

Wystawa fotografii Janusza Kupryjanowicza przedstawia bogactwo porostów. Jest swoistym  przewodnikiem, który pozwala zauważyć w środowisku te interesujące organizmy, które występują właściwie wszędzie wokół nas – na korze drzew i krzewów, drewnianych konstrukcjach, betonie, cegłach, dachówkach, kamieniach, glebie. Wystawa składa się z 20 fotografii porostów wykonanych w technice makro. Na zdjęciach porosty wyglądają jak dzieło sztuki abstrakcyjnej.

Wystawa zdjęć Janusza Kupryjanowicza to okazja, by bliżej poznać piękno świata porostów i aby uzmysłowić ich obecność tuż obok nas.

Przypomnijmy, że na wystawie czasowej „Grzyby – piąte królestwo” w Uniwersyteckim Centrum Przyrodniczym im. Profesora Andrzeja Myrchy przy ul. Ciołkowskiego 1 J można oglądać interesujące eksponaty porostów i grzybów do końca września 2024 roku. UCP można zwiedzać od poniedziałku do czwartku w godzinach 9.00 - 15.00 oraz w piątki od 9.00 do 14.00.  

Fotografie: Janusz Kupryjanowicz