Uniwersyteckie Centrum Przyrodnicze w kampusie Uniwersytetu w Białymstoku wzbogaciło się o nowy, wyjątkowy eksponat. Na wystawie ssaków od dziś można oglądać żbika europejskiego. To darzony przez mieszkańców Białegostoku wielkim sentymentem dziki kot, który przez ostatnie 12 lat życia (do 19 lutego 2025 r.) mieszkał w Akcencie ZOO. 

Jak przypomina dr Anna Matwiejuk, dyrektor Uniwersyteckiego Centrum Przyrodniczego, żbik europejski przyjechał do białostockiego Akcentu ZOO w marcu 2013 roku z Orientarium ZOO w Łodzi. Przepiękny, dorodny, roczny  kocur zamieszkał w wolierze, która znajduje się przy głównej alejce naprzeciwko wybiegu niedźwiedzi.

W ciągu dnia był mało aktywny, najczęściej był ukryty, śpiący lub odpoczywający w wiklinowych koszach lub wydrążonych pniach drzew. Dziś wolierę w Akcencie ZOO zamieszkuje (od 10 lipca 2025 r.) 9-letnia samica żbika.

- W Uniwersyteckim Centrum Przyrodniczym znajdują się dwa niedźwiedzie brunatne Jola i Grześ z Akcentu ZOO w Białymstoku, które po śmierci trafiły do UCP. Żbik europejski dołączył do nich i jest prezentowany w galerii ssaków. Serdecznie dziękuję w swoim imieniu i w imieniu Uniwersytetu w Białymstoku władzom miasta, pracownikom ogrodu zoologicznego za przekazanie żbika europejskiego do Centrum Przyrodniczego – mówi dr Anna Matwiejuk.   

Przypomina, że żbiki europejskie występują głównie w lasach liściastych w pasie od zachodniej Europy po północno-zachodnie Chiny i środkowe Indie. Na południu granicą ich występowania jest północna Afryka. W Polsce można je obecnie spotkać jedynie w Karpatach: w Bieszczadach oraz w okolicach Gorlic i w Magurskim Parku Narodowym (w województwie małopolskim).

- Żbik to gatunek drapieżnego ssaka z rodziny kotowatych. Jest bardzo podobny do kota domowego. Różni się jednak od niego wielkością. Dorosłe samce w kłębie osiągają wysokość nawet 40 cm. Masa ciała to 4 – 10 kg. W stanie dzikim żyją ok. 8-10 lat, a w niewoli nawet do 20 lat. Żbik jest skutecznym myśliwym! Poluje zwykle na ziemi, ale w razie potrzeby dobrze się wspina. Jak to kot, swój rewir łowiecki znaczy wydzieliną z gruczołów zapachowych i jest aktywny głównie nocą – opowiada dr Anna Matwiejuk.    

Żbik europejski w Polsce jest gatunkiem skrajnie rzadkim. Populacja w Polsce szacowana jest na ok. 200 sztuk. Żbiki w Polsce od roku 1952 podlegają ścisłej ochronie gatunkowej. Są to zwierzęta, które bardzo trudno spotkać. I dlatego też nazywane są drapieżnikami widmo. Obok rysia euroazjatyckiego jest to jeden z dwóch dzikich kotów występujących w Polsce. Na przestrzeni wieków żbiki często mieszały się z kotami domowymi. Z tego powodu duża część europejskich drapieżników to mieszańce, tzw. kotożbiki – większe i dziksze od domowych pupili, ale mniejsze i łagodniejsze od żbików ”czystej krwi”.  

Żbik europejski w Uniwersyteckim Centrum Przyrodniczym będzie pełnił misję przede wszystkim edukacyjną. Zwłaszcza, że w naszym regionie żbiki nie występują.

- Każdy zwiedzający – a to głównie dzieci i młodzież, mieszkańcy naszego miasta i regionu – pozna historię kocura żbika, ale również dowie się na temat występowania tych dzikich kotów, ich środowiska życia, zwyczajów i zachowań. Będzie to znakomita okazja, by z bliska zobaczyć gatunek objęty ścisłą ochroną, który w naturze jest dziś prawdziwą perełką – dodaje dyrektor Matwiejuk.

Galeria ssaków wzbogaciła się o nowy wyjątkowy gatunek drapieżnika. Warto zajrzeć  do Uniwersyteckiego Centrum Przyrodniczego już teraz by poznać i zobaczyć tajemniczego żbika.

Serdecznie zapraszamy!