Mural ze scenami z życia przodków człowieka i samego człowieka, a także repliki czaszek jedenastu gatunków hominidów i ich popiersia - to główne elementy wystawy „Śladami naszych przodków”, którą można już oglądać w Uniwersyteckim Centrum Przyrodniczym im. Profesora Andrzeja Myrchy przy ul. Ciołkowskiego. W czwartek, 22 czerwca, ekspozycja została oficjalnie otwarta.

Nowa stała wystawa poświęcona jest ewolucji człowieka. Skupia się na gatunkach, które miały największe znaczenie w ewolucji człowieka oraz tych, których szczątki zostały zachowane do dnia dzisiejszego w najlepszym stanie. Propozycja UCP podąża śladami najlepszych i najsławniejszych muzeów na świecie, które, poza ekspozycjami dotyczącymi roślin, skamieniałości, czy kamieni, mają zawsze salę poświęconą człowiekowi - mówiła podczas uroczystego otwarcia wystawy dr Anna Matwiejuk, kierownik Uniwersyteckiego Centrum Przyrodniczego im. Profesora Andrzeja Myrchy.

W wydarzeniu wzięli udział  m.in. rektor Uniwersytetu w Białymstoku prof. Robert Ciborowski, prorektor uczelni ds. rozwoju - prof. UwB Jarosław Matwiejuk, prorektor  ds. studenckich - prof. UwB Jolanta Muszyńska, dziekan Wydziału Biologii - dr hab. Piotr Zieliński, prof. UwB, dziekan Wydziału Chemii - prof. dr hab. Joanna Karpińska, kanclerz Uniwersytetu w Białymstoku - Tomasz Zalewski, dyrektor Biura Rektora - Agnieszka Bujakowska oraz autor wystawy - Wiesław Mikucki z Uniwersyteckiego Centrum Przyrodniczego.

- Ta wystawa jest kolejną cegiełką w dobrze funkcjonującym Uniwersyteckim Centrum Przyrodniczym, które wciąż zaskakuje i przygotowuje wspaniałe ekspozycje – podkreślał rektor UwB prof. Robert Ciborowski.

Ekspozycja „Śladami naszych przodków” koncentruje się na różnych aspektach pochodzenia gatunku Homo sapiens. Spośród wszystkich przodków człowieka na wystawie zostało zaprezentowanych kilkunastu – tych, którzy mieli dla ewolucji istotne znaczenie albo takich, z których zachowały się szczególnie cenne i kompletne szczątki.  

Głównym elementem wystawy jest mural przedstawiający jedenaście - jakby zatrzymanych w ruchu - scenek z życia naszych przodków. Na początku spotykamy Sahelanthropus tchadensis – wspólnego przodka ludzi i szympansa, żyjącego ok. 7 mln lat temu, a następnie „człowieka milenijnego” - Orrorin tugenensis.

Potem kolejno poznajemy przedstawicieli australopiteków (już nie małp, a jeszcze nie ludzi), żyjących na sawannie, którzy poślinionymi źdźbłami traw wydłubywali termity z termitiery, by je zjadać. Prawdopodobnie – jak przypominali podczas wernisażu przedstawiciele UCP - to już u australopiteków pojawił się charakterystyczny dla kolejnych form ludzkich podział zadań: samce zdobywały mięso, samice zajmowały się zbieractwem, wytwarzaniem narzędzi i opieką nad młodymi. Na muralu nie zabrakło wizerunku Lucy Australophitecus afarensis – kobiety uważanej za „pramatkę całej ludzkości”, którą antropolodzy nazwali wielką damą nauki.

- Jej odkrycie było punktem zwrotnym w badaniach nad ewolucją człowieka. Lucy stała się ikoną nauki, okazem wzorcowym, do którego porównywano inne znaleziska kopalne, ale też symbolem etiopskiego nacjonalizmu – mówiła dr Anna Matwiejuk.

Na wystawie prezentowany jest również australopitek Australophitecus africanus. Najsłynniejszym odnalezionym szczątkiem tego gatunku jest czaszka dorosłej samicy (stąd zwyczajowa nazwa Pani Ples), datowana na około  2,5 mln lat,  odnaleziona w Jaskini Sterkfontein w Afryce Południowej.  Odnalezienie Pani Ples dostarczyło dowodu o „ludzkich” cechach australopiteków.

Potem docieramy do pierwszego twórcy narzędzi kamiennych (otoczakowych), znalezionych w złożach sprzed 1,8 mln lat temu, czyli człowieka zręcznego Homo habilis oraz niezwykle zdolnego człowieka wyprostowanego Homo erectus, który nie tylko potrafił wytwarzać narzędzia, ale umiał rozpalać już ogień i ubierał się w skóry.

Nie mogło też zabraknąć słynnego neandertalczyka Homo neanderthalensis, który grzebał swoich zmarłych oraz człowieka rozumnego Homo sapiens.

Mural uzupełniają repliki czaszek jedenastu hominidów, w tym słynnej czaszki Pani Ples i człowieka z Cro-Magnon (jednego z pierwszych kopalnych przedstawicieli Homo sapiens, którego szczątki odkryto w Europie), popiersia wybranych gatunków oraz opisy poszczególnych gatunków.

- Wystawa będzie sukcesywnie wzbogacana o kolejne eksponaty. Już pod koniec września tego roku dołączy replika 1:1 neandertalczyka (ok. 160 cm wysokości). Ewolucja i pojawienie się człowieka na Ziemi jest najważniejszym wydarzeniem, które spotkało naszą planetę. Na początku XX wieku wydawało nam się, że ta ewolucja jest prostolinijna, znaliśmy jedynie kilka ogniw. W II połowie XX wieku nowe odkrycia potwierdziły, że poza Homo sapiens na Ziemi żyło ponad 20 innych gatunków Homo – podkreślała dr Anna Matwiejuk.

- To wystawa rozwojowa. Niektóre jej elementy będą modyfikowane, niektóre usuwane, bo coraz więcej dzieje się w antropologii. Coraz więcej skamieniałości jest odkrywanych, a ich interpretacje bywają różne – przypominał podczas wernisażu autor ekspozycji Wiesław Mikucki.  

W Uniwersyteckim Centrum Przyrodniczym znajduje się obecnie 12 wystaw stałych. Przypominamy, że placówka będzie otwarta także w czasie wakacji. Serdecznie zapraszamy!

Autor wystawy - Wiesław Mikucki jest związany z Uniwersytetem w Białymstoku od 43 lat. Był m.in. realizatorem idei powstania Uniwersyteckiego Centrum Przyrodniczego. Za dwa tygodnie odchodzi na emeryturę.