„Prawo do (nie)używania Internetu: obserwatorium” – to tytuł projektu jakim pokieruje dr hab. Elżbieta Kużelewska, prof. UwB z Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku. Badaczka otrzymała na jego realizację grant w wysokości ponad 745 tys. zł w konkursie OPUS LAP 26 Narodowego Centrum Nauki. Partnerem UwB będzie Uniwersytet w Gandawie (Belgia).

Naukowcy, pod kierunkiem prof. Kużelewskiej, chcą stworzyć europejskie obserwatorium zajmujące się zarówno prawem do dostępu do Internetu, jak i prawem do jego nieużywania. Będzie ono śledzić, monitorować i krytycznie oceniać bieżące zmiany prawne i polityczne dotyczące tych praw w państwach członkowskich Rady Europy. Badacze opracują też zalecenia, które mają pomóc kształtować politykę w tym zakresie.

Jak mówi prawniczka z UwB, wszechobecność Internetu sprawia, że potrzebna jest jego szczegółowa analiza w kontekście praw człowieka. 

- Kiedy Internet pojawił się po raz pierwszy, został przyjęty jako błogosławieństwo, które ułatwiło wszystkim życie i uczyniło je bardziej społecznym, a także zapewniło nieskończone możliwości połączeń cyfrowych. Z czasem to błogosławieństwo w pewnym sensie przekształciło się w źródło zależności, które wymaga od ludzi stałego połączenia z Internetem, aby w ogóle mogli funkcjonować w społeczeństwie. Świat jest podzielony: podczas gdy jedni pożądają dostępu do Internetu i uważają go za swoje podstawowe prawo, inni walczą o prawo do tego, by nie być zmuszonym do korzystania z niego – wyjaśnia dr hab. Elżbieta Kużelewska, prof. UwB.

Naukowcy chcą zbadać, jakie są społeczne potrzeby dotyczące tych praw, w jaki sposób mogą lub powinny być one kształtowane i realizowane. Szczególna uwaga w projekcie będzie poświęcona grupom wrażliwym, takim jak dzieci, osoby starsze lub niepełnosprawne, które są nieproporcjonalnie dotknięte zarówno brakiem dostępu do Internetu, jak i rosnącymi oczekiwaniami dotyczącymi łączności, ponieważ niektóre usługi, także publiczne, są dostępne tylko online.

- Młodzi ludzie nie wyobrażają sobie codziennej rzeczywistości bez dostępu do informacji i komunikacji cyfrowej, podczas gdy przedstawiciele starszego pokolenia często nie posiadają umiejętności pozwalających na dostęp do wszystkich usług internetowych i na korzystanie z nich. Dla osób z niepełnosprawnością środowisko internetowe może zmniejszyć pewne bariery w angażowaniu się w życie innych, ale jednocześnie stworzyć nowe przeszkody, które wpływają na ich integrację – komentuje prof. Kużelewska.

To dlatego projekt będzie aktywnie angażował w badania różne zainteresowane strony i środowiska, a badacze zamierzają starannie przeanalizować ich opinie.

Przy realizacji projektu Uniwersytet w Białymstoku będzie współpracował z Uniwersytetem w Gandawie. Obie uczelnie mają duże doświadczenie i osiągnięcia z zakresu nauk prawnych i politycznych.