Brepols - jedno z największych i najlepszych wydawnictw naukowych na świecie wydało książkę, której współredaktorem jest dr hab. Rafał Kosiński, prof. UwB z Wydziału Historii i Stosunków Międzynarodowych. Drugim redaktorem jest dr Adrian Szopa z Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Publikacja, zatytułowana „Studies in Theodore Anagnostes” (Teodor Anagnostes – studia) ukazała się w serii Studi e Testi Tardoantichi. Profane and Christian Culture in Late Antiquity.

Monografia dotyczy „Historii Kościoła” autorstwa wczesnochrześcijańskiego pisarza Teodora Lektora (Anagnostesa).

- Dzieło to jest niezwykle ważne dla badaczy dziejów przełomu V i VI wieku. Dużą część historii tego okresu odtwarzamy właśnie na podstawie Teodorowej „Historii Kościoła”. Ma ona ogromne znaczenie jako źródło wiedzy historycznej – mówi prof. Rafał Kosiński.

W publikacji zebrane zostały artykuły najlepszych na świecie badaczy historiografii późnoantycznej, w tym między innymi Geoffreya Greatrexa z Uniwersytetu w Ottawie, Philippe’a Blaudeau z Uniwersytetu w Angres, Hartmuta Leppina z Uniwersytetu we Frankfurcie na Menem, czy Petera Van Nuffelena z Uniwersytetu w Gandawie.  Autorzy analizują w nich zawartość „Historii Kościoła”, ale też tradycję źródłoznawczą dzieła.

- Zdecydowana większość tekstów zawartych w naszej książce to bezpośrednia analiza dzieła Teodora Lektora, w różnych kontekstach. Jedne przyglądają się źródłom, temu skąd Anagnostes czerpał wiedzę. Inne patrzą na kontynuację, czyli prace tych autorów, którzy korzystali z Teodora: np. do jakiego stopnia da się odtworzyć niezachowane części „Historii...” na podstawie innego, późniejszego dzieła Wiktora z Tunnuny. Jeszcze inne artykuły badają zawartość, tematykę, tzn. jakie informacje możemy zaczerpnąć od Teodora: np. w odniesieniu do historii sztuki czy wiedzy o wspólnocie arian w Konstantynopolu – tłumaczy prof. Kosiński.

Inspiracją dla przygotowania monografii wydanej przez Brepols były wcześniejsze badania realizowane pod kierunkiem prof. Rafała Kosińskiego i ich efekty. W 2015 roku historyk z UwB otrzymał grant z Narodowego Centrum Nauki. W ramach tego projektu wraz ze współpracownikami (dr. Adamem Szopą i dr Kamilą Twardowską) przygotował i opublikował  w 2021 r. nowe wydanie dwóch późnoantycznych dzieł: „Historii Kościoła” Teodora Lektora oraz „Historii Kościoła” Jana Diakrinomenosa. Powstała nie tylko ich edycja opatrzona komentarzem, ale także pierwsze przekłady na języki nowożytne: wersja grecko-polska i grecko-angielska (oryginalnie dzieła powstały w języku starogreckim).

- „Historia...” autorstwa Jana zachowała się w bardzo niewielkim zakresie. Natomiast Teodor zachował się znacznie obszerniej: znamy części oryginalnego dzieła, jak również późniejsze przywołania czy cytowania. Realizacja grantu doprowadziła nas do szeregu nowych rozwiązań dotyczących atrybucji – do przypisania Teodorowi autorstwa pewnych tekstów lub też zanegowania takiego przypisania. Niektóre nasze ustalenia w tym względzie były wręcz rewolucyjne – relacjonuje historyk z UwB. – Jednocześnie prace nad edycją pokazały, jak bardzo inspirujący, szeroki może być wachlarz tematów, które można jeszcze naukowo opracować w nawiązaniu do dzieła Teodora. W 2018 roku zaprosiliśmy więc na konferencję naukową do Krakowa najlepszych na świecie badaczy zajmujących się historiografią późnej starożytności. Wydana teraz w Brepols monografia jest pokłosiem tego konferencyjnego spotkania. Są tam zebrane i opracowane referaty, ale też nowe, dodatkowe materiały.

Brepols to jedno z największych i najlepszych wydawnictw naukowych na świecie. Znane jest zwłaszcza jako wydawca źródeł patrystycznych i średniowiecznych. Publikuje między innymi takie serie, jak Corpus Christianorum, czy Fontes Christiani.

Wydawnictwo Brepols znalazło się w ministerialnym wykazie wydawnictw publikujących recenzowane monografie naukowe, na poziomie II (200 pkt).

Link do „Studies in Theodore Anagnostes”: http://www.brepols.net/Pages/