Uniwersyteckie Centrum Przyrodnicze im. Profesora Andrzeja Myrchy zaprasza do obejrzenia wystawy fotograficznej dr. Janusza Kupryjanowicza „Porosty - dwa w jednym”. Wystawa prezentowana jest od dziś (3.10.2023) w holu Wydziału Biologii Uniwersytetu w Białymstoku (na parterze). Można ją będzie oglądać do 30 marca 2024 roku.

Jak przypominają organizatorzy ekspozycji, przyroda jest źródłem natchnienia dla artystów, w tym również dla fotografów. Fascynuje zróżnicowaniem form życiowych organizmów.  Inspiracją najnowszej wystawy przygotowanej przez pracowników UCP stała się wyjątkowa grupa grzybów, jakimi są porosty.

- Mało znane i rozpoznawane, ale bardzo interesujące, wyglądające jak organizmy nie z tej Ziemi – takie są porosty. Jeszcze w latach 80-tych XX wieku porosty zaliczane były do roślin zarodnikowych, często utożsamiano je z mszakami. Obecnie klasyfikowane są do Królestwa Grzybów. Porosty to grzyby zlichenizowane, ich ciało to plecha, zbudowana ze strzępek grzyba i komórek glonów – wyjaśnia dr Anna Matwiejuk, dyrektor Uniwersyteckiego Centrum Przyrodniczego.

Brodaczka, chrobotek, chróścik, dzbanusznik, jaskrawiec, kapturnica, krużynka, liszajec, mąkla, mąklik, miseczniczka, odnożyca, pawężnica, paznokietnik, pustułka, smeraczek, tarczownica, włostka - to tylko niektóre polskie nazwy rodzajów porostów.

- Porosty to wdzięczy obiekt fotograficzny. Tak jak większość grzybów są łatwe do fotografowania. Ciało porostów na pozór wydaje się dość monotonne, dopiero przy dużym, 2-5-krotnym powiększeniu, widoczne są przeróżne barwy i kształty ich plechy. Najbardziej mnie zauroczył obrost gwiazdkowaty (Physcia stellaris) o pistacjowej plesze i szaroniebieskich wnętrzach miseczkowatych owocników (apotecji) – opowiada dr Janusz Kupryjanowicz, autor zdjęć i pracownik Uniwersyteckiego  Centrum Przyrodniczego.

- Porosty przez stulecia towarzyszyły człowiekowi: były pokarmem, lekarstwem, źródłem barwników służących do barwienia tkanin, utrwalaczem perfum, surowcem do produkcji alkoholu i nalewek. To m.in. wyjątkowy skład chemiczny plech porostów, obecne w nich wtórne metabolity porostowe, zwane kwasami porostowymi sprawiają, że te organizmy niewielkich rozmiarów miały i mają duży wpływ na życie człowieka, jak i zwierząt – wymienia dr Anna Matwiejuk.

Badaczka przypomina, że porosty są w stanie przetrwać niekorzystne warunki środowiskowe, w tym brak wody, niskie i wysokie temperatury. Jednak nie radzą sobie ze zmianami wywoływanymi przez ludzi, m.in. z antropogenicznymi zanieczyszczeniami powietrza atmosferycznego. Dlatego też wykorzystywane są jako biowskaźniki do oceny zanieczyszczenia, ale również do wyznaczania stref niebezpiecznych dla zdrowia człowieka. Badania prowadzone we Włoszech wykazały korelację między stężeniem toksykantów w plechach porostów a zachorowalnością na raka płuc.

Porosty są organizmami długowiecznymi, niektóre dożyją matuzalemowego wieku - kilku tysięcy lat.

- Wystawa fotografii Janusza Kupryjanowicza przedstawia bogactwo porostów. Jest swoistym  przewodnikiem, który pozwala zauważyć w środowisku te interesujące organizmy, które występują właściwie wszędzie wokół nas: na korze drzew i krzewów, drewnianych konstrukcjach, betonie, cegłach, dachówkach, kamieniach, glebie. Wystawa to okazja, by bliżej poznać piękno świata porostów i aby uzmysłowić sobie ich obecność tuż obok nas – zachęca dr Anna Matwiejuk. - Wystawa składa się z 20 fotografii porostów wykonanych w technice makro. Na zdjęciach porosty wyglądają jak dzieło sztuki abstrakcyjnej.

Przypomnijmy, że na wystawie czasowej „Grzyby – piąte królestwo” w Uniwersyteckim Centrum Przyrodniczym im. Profesora Andrzeja Myrchy przy ul. Ciołkowskiego do końca września 2024 roku można oglądać interesujące eksponaty porostów i grzybów. UCP można zwiedzać od poniedziałku do czwartku w godzinach 9.00 - 15.00 oraz w piątki od 9.00 do 14.00.