Wybitny naukowiec i prawnik o międzynarodowej renomie, sędzia oraz Prezes Międzynarodowego Trybunału Karnego w Hadze w latach 2021-2024 profesor Piotr Józef Hofmański odebrał w piątek, 4 kwietnia 2025 roku, tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu w Białymstoku. Jest 24. osobą, której Senat największej podlaskiej uczelni nadał tę godność.

filmowy skrót Wydarzenia

- Chciałbym serdecznie powitać wszystkich Państwa na uroczystości wręczenia tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu  w Białymstoku – profesorowi Piotrowi Józefowi Hofmańskiemu: wybitnemu uczonemu, cenionemu prawnikowi, znakomitemu nauczycielowi akademickiemu, intelektualiście wielkiego formatu, którego doktrynalny i orzeczniczy wkład na trwale wpisał się w dorobek nauki procesu karnego, międzynarodowego prawa karnego oraz służy rozwijaniu idei ochrony praw człowieka. Jestem dumny z decyzji naszej społeczności akademickiej. Mówię to jako rektor, ale także student prof. Hofmańskiego – mówił, rozpoczynając uroczystość, rektor Uniwersytetu w Białymstoku prof. dr hab. Mariusz Popławski.

Prof. Piotr Hofmański, na 12 lat swoje życie zawodowe związał początkowo z Filią Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku, a następnie Uniwersytetem w Białymstoku, gdzie w latach 1991–2002 kierował Zakładem Prawa Karnego na Wydziale Prawa, a w latach 1991–1993 pełnił funkcję prodziekana Wydziału Prawa.

W piątek, 4 kwietnia 2025 r., ten znakomity prawnik dołączył do grona honorowych doktorów Uniwersytetu w Białymstoku. Ze względów bezpieczeństwa udział w piątkowej uroczystości w Białymstoku wzięli udział tylko zaproszeni goście.

Uroczystość odbyła się w Auli im. Janusza Korczaka Wydziału Nauk o Edukacji. Uczestniczyli w niej przedstawiciele największej podlaskiej uczelni, świata nauki i wymiaru sprawiedliwości. Wśród gości znaleźli się m.in. Rzecznik Praw Obywatelskich prof. Marcin Wiącek,  dr hab. Agnieszka Grzelak prof. Akademii Koźmińskiego - wiceprezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych, Jacek Michałowski – doradca Ministra Sprawiedliwości ds. Społecznych, Jacek Brzozowski– wojewoda podlaski, Łukasz Prokorym – marszałek województwa podlaskiego, Marek Szymanowski – prezes Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, Włodzimierz Chróścik -  prezes Krajowej Rady Radców Prawnych oraz najbliżsi honorowego doktora. 

Laudację na cześć prof. Hofmańskiego wygłosił prof. dr hab. Andrzej Sakowicz z Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku.

- Wychodząc z założenia, że miarą uczonego jest jego praca, zaś uczonego zajmującego się badaniem prawa także jego wpływ na praktykę stosowania prawa, już na wstępie stwierdzić należy, że Profesor Piotr Hofmański jest jednym z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego świata prawniczego zarówno w wymiarze akademickim, jak i praktyki sądowej. Jest Uczonym o międzynarodowej renomie, zaś aktywność naukowa Pana Profesora na trwałe wpisała się w dorobek nauki prawa karnego, procesu karnego oraz międzynarodowego prawa karnego. Z pełnym przekonaniem można stwierdzić, że osiągnięcia naukowe profesora Piotra Hofmańskiego uczyniły z niego ambasadora polskiej nauki prawa – podkreślał w laudacji prof. Andrzej Sakowicz.

W swoim wystąpieniu zwracał uwagę na bogatą działalność w życiu publicznym oraz ekspercką honorowego doktora. Przywołał również „okres białostocki” w zawodowej karierze prof. Hofmańskiego. Przypominał, że uzyskiwane stopnie i tytuły naukowe, kolejne i funkcje w świecie nauki oraz działalność orzecznicza realizowana w różnych miejscach (jako pierwszy Polak w historii objął funkcję prezesa Międzynarodowego Trybunału Karnego) nie pociągnęły za sobą zmian w osobowości Profesora Piotra Hofmańskiego.

- Był i pozostaje Człowiekiem otwartym na innych, skromnym oraz przyciągającym jak magnes. Unikatowe połączenie wyjątkowego intelektu, pracowitości, ludzkiego dobra, otwartości, empatii, kooperacji pozwoliło Panu Profesorowi - bez względu na to, gdzie pracował - w Toruniu, Katowicach, Białymstoku, Krakowie, Warszawie czy Hadze - na budowę wspólnoty, w ramach której realizowały się wielkie i małe wydarzenia. Jest jeszcze jedna umiejętność, którą Profesor Piotr Hofmański opanował w stopniu perfekcyjnym. To umiejętność słuchania, liczenia się z każdym głosem, brania pod uwagę różnych punktów widzenia – mówił prawnik z UwB.

Zasługi i znakomite osiągnięcia prof. Piotra Hofmańskiego podkreślali też recenzenci postępowania o nadanie tytułu: prof. Christine Van Den Wyngaert, prof. Stanisław Waltoś oraz prof. Leonard Etel, który przypomniał m.in. że postać Temidy, wpisana w logo Wydziału Prawa, to pomysł Profesora Hofmańskiego. Jest to „znak firmowy” wydziału od 1994 r., czyli już 30 lat.

Podczas uroczystości głos zabrał również Rzecznik Praw Obywatelskich prof. Marcin Wiącek, który wręczył honorowemu doktorowi odznakę honorową „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka”.

- O prawach człowieka mówimy jako o jednych z najważniejszych osiągnięć naszej epoki. Na straży praw człowieka stoją konstytucja, akty prawa międzynarodowego, rozbudowane ustawodawstwo, jednak w społecznej praktyce o sile i złożeniu praw człowieka decyduje to, jak wielu ludzi z nimi się utożsamia. Wiele osób podejmuje starania wprowadzenia ich w życie a kiedy trzeba z odwagą i determinacją walczy w ich obronie. Ja mam zaszczyt dzisiaj wyróżnić odznaką rzecznika praw obywatelskich za zasługi dla ochrony praw człowieka jednego z najwybitniejszych znawców i obrońców praw człowieka, naukowca i praktyka Pana Profesora Piotra Hofmańskiego. Mówię o nauce i o praktyce, ponieważ Pan Profesor jest osobą dającą doskonały przykład jak można łączyć działalność naukową z pracą dla państwa i społeczeństwa – mówił prof. Marcin Wiącek.

- Spotykamy się dziś w tak wyjątkowym gronie w Uniwersytecie w Białymstoku, aby wyrazić nasz szacunek, jaki żywimy do prof. Piotra Hofmańskiego. Jeżeli czujemy wszyscy, jak wielką rangę ma to spotkanie, to także dlatego, że łączy nas wspólne przekonanie, że nie możemy budować naszego świata niezależnie od tego, czy myślimy o świecie nauki czy też szeroko pojętym życiu publicznym bez oparcia go o prawdziwy autorytet – podkreślał z kolei wojewoda podlaski dr Jacek Brzozowski.

W trakcie uroczystości został też odczytany list od ministra sprawiedliwości Adama Bodnara. Gratulacje przesłali również m.in. rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, rektor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.

- Rozpiera mnie duma i odczuwam wielką radość z powodu powrotu na tę wyjątkową chwilę do białostockiej Alma Mater. Nade wszystko jednak paraliżuje mnie pokora, bo przecież nie  robiłem nic takiego, by zasłużyć na potraktowanie mnie w tak szczególny sposób. Białystok jest dla mnie szczególnym miejscem. Dwanaście lat spędzonych przeze mnie na Uniwersytecie w Białymstoku, to okres rozwoju tej uczelni, Wydziału Prawa. Miałem zaszczyt uczestniczyć w rozmowach na temat usamodzielnienia tego uniwersytetu, byłem świadkiem rozwoju jego kadry akademickiej – podkreślał prof. Hofmański.

W swoim wykładzie podzielił się swoimi refleksjami o międzynarodowym wymiarze sprawiedliwości, karaniu zbrodniarzy i konieczności zadośćuczynienia ofiarom. Podkreślał, że mimo wielu przeszkód i paraliżu ze strony „wielkich tego świata” – gdy narusza się ich interesy,  nie wolno rezygnować z międzynarodowych wymiarów sprawiedliwości.

- Mając szansę orzekania w Trybunale, a także szansę spotkania się z licznymi ofiarami zbrodni, popełnionych w państwach Azji, centralnej Afryki – ja naprawdę wiem, jak ważne jest dla tych ludzi wysłuchanie i zasianie nadziei, że ich krzywdy zostaną wynagrodzone. I Trybunał taką nadzieję przynosi. Nie wolno nam zawieść tych, którzy zasługują na zadośćuczynienie. (…) Trzeba mieć nadzieję, że obecnie nieuchwytni sprawcy masakr popełnionych w Ukrainie, Palestynie, Burundi w końcu staną przed sądem. Aby tak mogło się stać, trzeba już dzisiaj gromadzić informacje – mówił doktor honorowy Uniwersytetu w Białymstoku.

Prof. Piotr Hofmański to znakomity dydaktyk, naukowiec, nauczyciel akademicki, redaktor naczelny Systemu Prawa Karnego Procesowego, członek i Przewodniczący Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego, autor kilkuset prac z zakresu prawa karnego, procedury karnej, praw człowieka i prawa karnego międzynarodowego. To niekwestionowany autorytet i osoba rozpoznawalna dla prawników zarówno w kraju, jak i za granicą.

Pełnił zaszczytne funkcje: sędziego i rzecznika prasowego Sądu Najwyższego, sędziego, a później także Prezesa Międzynarodowego Trybunału Karnego w Hadze.

Międzynarodowy Trybunał w Hadze pod przewodnictwem prof. Hofmańskiego wydał nakaz aresztowania Władimira Putina i rosyjskiej rzeczniczki praw dziecka Marii Lwowej-Biełowej.

filmowy zapis całego Wydarzenia