Blisko 60 osób, w tym uczniowie z VII Liceum Ogólnokształcącego w Białymstoku, wzięło udział w obserwacji częściowego zaćmienia Słońca, które miało miejsce 29 marca 2025 roku. Spotkanie na tarasie Obserwatorium Astronomicznego UwB zorganizowali jego pracownicy oraz członkowie Białostockiego Oddziału PTMA. Do dyspozycji gości był uniwersytecki teleskop słoneczny Coronado Solar Max III oferujący obraz w paśmie wodoru Hα, słoneczny teleskop LUNT wypożyczony z VII LO oraz oraz 2 mniejsze teleskopy wyposażone w filtry Baadera umożliwiające bezpieczną obserwację.

- Zaćmienie Słońca to fascynujące zjawisko astronomiczne, które może wystąpić w momencie, kiedy Księżyc na swojej orbicie znajduje się pomiędzy Ziemią a Słońcem. Jednak ze względu na kilkustopniowe nachylenie płaszczyzny orbity Księżyca do płaszczyzny orbity Ziemi takie zjawisko nie zachodzi cyklicznie - Księżyc w fazie nowiu przeważnie "przesuwa się" na niebie nad lub pod tarczą słoneczną. W ciągu roku kalendarzowego na całej na kuli ziemskiej występuje od 2 do 5 zaćmień Słońca. Chcąc te zjawisko zaobserwować tylko z jednego miejsca, np z Białegostoku, musimy już czekać znacznie dłużej niż rok. Poprzednie zaćmienie Słońca w naszym mieście było widoczne 25 października 2022 r. - mówi mgr inż. Wojciech Burzyński, z Wydziału Fizyki UwB.

Zaćmienie z 29 marca 2025 r. było częściowe, co oznacza, że tylko fragment Słońca został zakryty przez tarczę Księżyca, ale mimo to widok ten dostarczył obserwatorom niezapomnianych wrażeń i przypomniał o dynamicznej naturze naszego kosmicznego otoczenia. To niezwykłe zjawisko rozpoczęło się w Obserwatorium o godzinie 11:54:33, maksimum osiągnęło o 12:31:43, gdy Księżyc przesłonił około 7 % tarczy słonecznej, a zakończyło się o 13:08:42 lokalnego czasu.

Fotografia wykonana teleskopem słonecznym LUNT - autor: Marcin Siekierko (PTMA Białystok)

Fotografia wykonana teleskopem słonecznym LUNT - autor: Krzysztof Krahel

W obserwacji zorganizowanej przez pracowników Obserwatorium UwB oraz członków Białostockiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii wzięło udział ponad 60 osób, a w pewnym momencie, przed fazą maksymalną zjawiska, na tarasie obserwacyjnym znajdowało się łacznie 27 osób ! Do dyspozycji gości był uniwersytecki teleskop słoneczny Coronado Solar Max III oferujący obraz w paśmie wodoru Hα, słoneczny teleskop LUNT wypożyczony z VII Liceum Ogólnokształcącego w Białymstoku oraz 2 mniejsze teleskopy wyposażone w filtry Baadera umożliwiające bezpieczną obserwację. W teleskopach słonecznych mogliśmy obserwować protuberancje  - widoczne ponad brzegiem tarczy słonecznej wyrzuty gęstej plazmy, niejednokrotnie rozmiarami przekraczające średnicę naszej planety. Były również widoczne nierówności na brzegu ciemnej tarczy Księżyca - to nic innego jak góry, doliny i pierścienie kraterów na jego powierzchni.

W obserwacji udział wzięli: uczniowie z VII LO w Białymstoku pod opieką pani Jolanty Trofimiuk, członkowie PTMA Białystok oraz osoby oglądające sobotnie projekcje filmów w Planetarium. Taras obserwacyjny podczas trwania zjawiska odwiedziła również ekipa telewizji Polsat.

- Następne zaćmienie Słońca widoczne w Polsce nie będzie zaś wcale za 100 lat ! Otóż 12 sierpnia 2026 r. w Białymstoku będziemy mogli ponownie oglądać częściową fazę tego zjawiska - Słońce zostanie zakryte w aż 77 procentach tuż przed swoim zachodem. Te zaćmienie będzie jednak wyjątkowe, bowiem przez Europę, a konkretnie północną Hiszpanię, przejdzie pas zaćmienia całkowitego. To znakomita okazja aby zobaczyć zjawisko zaćmienia Słońca w pełnej krasie - polecamy więc zaplanowanie urlopu w tym terminie na Półwyspie Iberyjskim - pozostało do niego równo 500 dni ! Kolejne zaćmienia całkowite będą już tylko dalej od Polski... - dodaje dr hab. Marek Nikołajuk, prof. UwB z Wydziału Fizyki i kierownik Obserwatorium.