Zespół badawczy złożony z pracowników Wydziału Biologii i Wydziału Chemii, studentów z Koła Naukowego Biologów UwB oraz wolontariuszy Fundacji Szklane Pułapki postanowił określić poziom spożycia mikroskopijnych odpadów przez dziewięć pospolitych gatunków ptaków z rodzin łuszczakowatych i sikorowatych. Szczegóły badań zostały właśnie opublikowane w prestiżowym czasopiśmie Scientific Reports, wydawanym przez Nature Research.

– Mikroskopijne odpady antropogeniczne, takie jak cząsteczki mikroplastiku i syntetyczne mikrowłókna celulozowe, zanieczyszczają nasze środowisko w wyniku działalności człowieka. Są one wszechobecne zarówno w środowiskach morskich, jak i lądowych – w obszarach miejskich oraz dziewiczych ekosystemach. Mogą docierać do najodleglejszych zakątków naszej planety za pomocą wiatru, prądów oceanicznych oraz działalności człowieka. Dotychczasowe badania naukowe potwierdziły spożycie mikroskopijnych odpadów antropogenicznych przez około 1600 gatunków zwierząt i wykazały szereg konsekwencji zdrowotnych, takich jak fizyczne uszkodzenia układu pokarmowego, stany zapalne, problemy immunologiczne oraz stres oksydacyjny – przypomina dr Krzysztof Deoniziak z Wydziału Biologii Uniwersytetu w Białymstoku.

Zespół badawczy złożony z pracowników Wydziału Biologii, Wydziału Chemii, studentów z Koła Naukowego Biologów im. dr. W. Chętnickiego oraz wolontariuszy Fundacji Szklane Pułapki postanowił określić spożycie mikroskopijnych odpadów antropogenicznych u dziewięciu pospolitych gatunków ptaków, takich jak zięba, dzwoniec, sosnówka i modraszka, aby ocenić ich potencjał jako wskaźników do monitorowania zanieczyszczeń środowiskowych.

Spośród 149 przeanalizowanych osobników u 31 potwierdzono spożycie mikroskopijnych odpadów antropogenicznych. Analiza chemiczna tych cząsteczek wykazała obecność mikroplastiku (polistyren, polietylen oraz politereftalan etylenu), nanorurek węglowych oraz syntetycznych włókien celulozowych (bawełna, wiskoza oraz sztuczny jedwab). Okazało się, że łuszczaki spożywały więcej mikroskopijnych odpadów niż sikory, a wyższe wskaźniki spożycia obserwowano w okresie pozalęgowym.

Spożycie mikroskopijnych odpadów przez badane gatunki okazało się niższe w porównaniu do innych ptaków lądowych, takich jak kos i śpiewak, u których spożycie mikroplastiku analizowano niedawno w ramach tego samego zespołu badawczego. Różnica ta prawdopodobnie wynika z odmiennej diety oraz sposobu żerowania łuszczaków i sikor.

- Ponieważ badane gatunki są często ofiarami różnych drapieżników, mogą one ułatwiać transfer mikroskopijnych odpadów na wyższe poziomy troficzne, czyli do organizmów zajmujących kolejne miejsca w łańcuchach pokarmowych, potencjalnie wpływając na szersze systemy ekologiczne. Badanie wykazało również możliwość wykorzystania w celach naukowych ptaków, które zginęły w wyniku kolizji z obiektami antropogenicznymi – dodaje naukowiec z UwB.

Z wynikami badań, opublikowanymi w prestiżowym czasopiśmie Scientific Reports (Impact Factor: 3,8; punkty MNiSW: 140), można zapoznać się pod poniższym adresem: www.nature.com/articles

Deoniziak K, Winiewicz A, Nartowicz M, Mierzejewska W, Niedźwiecki S, Pol W, Dubis AT. 2025. Microscopic anthropogenic waste ingestion by small terrestrial European passerines: evidence from finch and tit families. Scientific Reports 15:16631. https://doi.org/